ریشه یابی فراز و فرودهاي سرآغاز عکاسی در ایران (تاریخ اجتماعی عکاسی در عهد ناصري و پیش از آن)

پایان نامه عکاسی کارشناسی ارشد
پروژه نظری :ریشه یابی فراز و فرودهاي سرآغاز عکاسی در ایران (تاریخ اجتماعی عکاسی در عهد ناصري و پیش از آن)، زانیار بلوری؛ استاد راهنمای نظری: دکتر محمد ستاری
پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران، شهریورماه  92

چکیده

عکاسی در سال 1839 میلادی در فرانسه اعلام رسمی شد اما بذر آن را قرن ها پیش کاشته بودند. در دوران رنسانس انسان غربی سودای این را داشت تا به تصویری عینی از جهان پیرامون دست یابد، او در این راه قواعد بعدنمایی را علمی کرد و اتاق تاریک را به کار بست. بذر عکاسی در طی این سالها در بستر مدرنیته جوانه زد، رشد کرد و محصول آن در سده ای به بار نشست که تغییرات بنیادین در ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع غربی یه وجود آمده بود. عکاسی از دل همین تغییرات برآمد و از آنها تاثیر پذیرفت. چند سالی از شور و غوغایی که عکاسی در جهان به پا کرده بود نگذشت که این پدیده دوران ساز وارد ایران شد. ایرانی که ساختارهای اجتماعی آن در بیشتر وجوه، تفاوتی بنیادی با کشورهایی داشت که عکاسی در آن بالیده بود. از آن زمان بیش از یک قرن و نیم می گذرد، تاریخ را ورق می زنیم تا ببینیم شرایط سرزمین ایران در آن دوران چه تاثیراتی بر روند گسترش عکاسی گذاشت. بدین منظور از بعدی دیگر به تاریخ سرآغاز عکاسی می نگریم. بعدی که بتوانیم نقش شرایط مختلف جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی یک جامعه را در معادلات عکاسی آن جامعه لحاظ کنیم. در نتیجه، تاریخ اجتماعی عکاسی را به کار می گیریم تا علل فراز و فرودهای عکاسی ایران بر ما روشن شود. خواهیم دید که از سویی سه دوره اصلاحات و نوسازی در سده نوزدهم ایران سبب شد عکاسی در این سرزمین گسترش یابد و حمایت وسیع حکومتی به سبب ویژگی های شخصیتی شاه و علاقه شخصی او به عکاسی اجازه داد تا اندکی پروبال بگشاید. و نیز از سویی دیگر پراکندگی جغرافیایی و نبود وسایل حمل و نقل مدرن، ساختار روستایی و ایلی غالب، معارضات درون طبقاتی و از همه مهمتر نبود طبقه ی متوسط آگاه سبب شد تا عکاسی در ساختارهایی بسته گرفتار بماند . شیوه سنتی تولید، اقتصاد ضعیف و عدم سرمایه گذاری، عکاسی ایران را هرگز به یک صنعت تجاری مشابه در غرب تبدیل نکرد. فرا نرفتن از فهم تکنیکال در مواجهه با عکاسی به ایرانیان اجازه نداد در معادلات جهانی عکاسی نقش ایفا کنند و در آخر سنت تصویری موجود، راه رابر بیان هنری عکاسی تنگ کرد.

کلید واژه ها: عکس، عکاسی، تاریخ اجتماعی، ایران، قاجار

 

پروژه عملی :اشیاء، ؛ استاد راهنمای عملی:مهران مهاجر
پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران، شهریورماه  92

 

گزارش پروژه عملي

گزارش کار عملی

عکاسی همواره و پیوسته درگیر سوژه خود بوده است. در واقع سوژه مقابل لنز دوربین جزیی لاینفک از فرآیند عکاسی است. نظریه پردازی های بی شماری درباره ی عکاسی، معطوف به خود سوژه عکاسی است؛ شی ای فی نفسه یا در خود، چیزی که دلالتی است بر آنچه هست و یا زمانی بوده است. اشیاء در اطراف ما جزئی جدانشدنی از ما هستند،آرام در کنار ما جا خوش می کنند، مربوط به ما هستند یا مربوط به دیگری، اما همه شکل دهنده به ساخت پیرامون ما. چیزهایی معمولی، گاه قابل تأمل، گاه آرام و ساکت، گاه نامربوط و گاه آزارنده. عکاسی وسیله ای است برای تفسیر، به چنگ آوردن و یا صرفا بازتاب این پیرامون، و از این منظر اندیشیدن به این ناخواستگی ها و نا اندیشه ها برای رهایی از وسواس گنگ بودن جهان.

پروژه عملی اشیاء با عنوان دیگر«انفجار صورتی»[1]  حاصل تجارب و آزمون و خطاهایی چندساله در کار با دوربین پین هول[2] (بدون لنز) است. این تجارب همزمان شد با شروع زندگی مشترک من. به علت علاقه ی خاصی که همسرم به رنگ صورتی داشت، ناگهان دیدم که اشیاء اطرافم به واسطه رنگ صورتی شان واجد دلالت هایی شدند که تا پیش از این برایم موضوعیتی نداشت. واکنش من به این اشیاء نه واکنشی بود از سر عصبانیت و نه بی اعتنایی. تصمیم گرفتم به شکلی عکاسانه ( زبانی که فکر می کنم تسلط بیشتری بر آن دارم) با این دلالت ها روبرو شوم و در یک چهارچوب خاص( فریم) با آنها برخورد کنم.

حاصل کلنجار رفتن ها شد تصاویری محض از خود این اشیاء؛ با حذف پس زمینه برای زدودن هر گونه معنای خارج از خود شیء. و حالتی گنگ و کم وضوح حاصل از ثبت با دوربین بدون لنز (پین هول)؛ برای تاکید بر وجهی بصری تنها مختص به عکاسی، با شکلی ساده و ابتدایی[3]. و در نهایت تاکیدی دو چندان بر این وجه عکاسانه با قابی صلب و مشکی. تصاویری که شاید در بافت هنر کیچ معاصر[4] واجد دلالت های معنایی دیگری نیز خواهند بود.

 

 

[1] Pink bang

[2] pinhole photography

[3] naive

[4] contemporary kitsch

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *