واقعیتِ افزوده

نگاهی به مجموعه پیرمردهای دارا / بهرام شعبانی /پروژه پایانی کارشناسی عکاسی/استاد راهنما: مهرداد نجم آبادی/پردیس هنرهای زیبا/دانشگاه تهران/ تیر 1390

انسیه لشگری/فوق لیسانس عکاسی دانشگاه تهران

در مجموعه ” پیرمردهای دارا ” بهرام شعبانی سعی بر این بوده است که زندگی واقعی مردمان روستا به تصویر کشیده شود. اما تنها عناصر قابل بازبینی از این روستا را پیرمردان، پیرزنان و خانه هایشان تشکیل می دهند. عکس ها همگی سیاه و سفید، از دید روبرو و بدون اعمال زوایای خاص روستا را به تصویر شده است. مردان حاضر در تصویر در زندگی حقیقی صاحب قدرت اند و نمایندگانی تام الاختیار از خانه های حاضر در تصویر. اما زنان هم چون بخشی از مایملک مردانه ، حضوری آشکار/پنهان را در تصاویر رقم می زنند. آشکار به دلیل حضور غیر قابل انکار در تصاویر و پنهان به دلیل پوشیده شدن توسط بخش دیگری از مایملک مردانه، نظیر نرده بام، پنجره ی خانه و نرده های چوبی ایوان.

وجود زن واقعیت است و حضور او واقعیت افزوده. چنانچه حضورش و در واقع افزوده شدن این واقعیت افزوده را وام دار بومی بودن عکاس است. وجود زنان در این روستا قابل انکار نیست. آنان به عنوان اعضایی جدایی ناپذیر در تولید مثل یا رتق و فتق امور خانه نقشی مهم را ایفا می کنند، اما افزوده شدن شان به تصاویر در زیر سایه عکاس امکان پذیر گشته است.

در این تصاویر زن حضوری شیء گونه دارد و گویی مکملی است بر سایر اشیاء قابل مشاهده. حضوری که گاه برای رویت نیاز به تلاشی دوچندان دارد. حضوری نیمه گم. در این بین عکاس، زنان و مردان روستایی را از بافت زندگیِ شان به گونه ای جدا شده به تصویر کشیده است. تصاویری که از روستاییان در ذهن داریم و یا توقع بیننده از تصاویر روستایی، لحظاتی است که آنها به گونه ای درگیرِ کارهای مربوط و مختص روستا هستند؛ در حال کشاورزی، دامداری و یا نماد و نشانه ای از شغل های روستایی. اما در این مجموعه آنها(روستاییان) گویی از زمینه زیستیِ شان جدا افتاده اند و در مقابل دوربین ایستاده اند تا نوعی منش زیستی را ثبت کنند.

حضور مذکر و مردانه ی عکاسی که به شیوه ی زیستی اهالی روستا کاملاً واقف است، در ذات خود هدف نقد پرده پوشی زنان را دارد، اما گویی به صورت ناخودآگاه، با بازنمایی این پرده پوشی به بازنمایی آن پرداخته است. اما در ورای تناقض فوق، نوع بازنمایی عکاس، سبب ساز توجه مضاعف مخاطب به عنصری می گردد که مسلماً حضور کم رنگ تری در تصاویر دارد؛ زنان.

در واقع هدف عکس ها به صورت خودآگاه نمایش قوی ترِ عنصر کمتر نماش داده شده در تصویر است. در این تصاویر حتی زنان بیوه نیز قابلیت تسخیر موقعیت مردانه را ندارند و هم چنان حضور نیمه پنهان و شی وار خود را تداوم می بخشند.
اما مردان با از دست دادن زنان، هیچ گونه مخاطره ای در حفظ موقعیت مردسالارانه ی خود نخواهند داشت. آنان هم چنان حضوری قاطع و ایستا را در پیش زمینه ی تصویر به رخ می کشند، حتی اگر زنی از پشت پنجره ی خانه ی شان دوربین عکاس را نپاید.

پی نوشت:
1. واقعیت افزوده فناوری ای است که به ما اجازه می دهد دنیای مجازی را به دنیای واقعی ببریم یا شاید هم دنیای واقعی را به دنیای مجازی. در واقع هدف واقعیت افزوده به وجود آوردن یک حالت تعاملی بین واقعیت و دنیای مجازی است. این تعامل گاهی به داستان های علمی تخیلی شبیه می شود. فردی که عینکی به چشم می زند و به هر چیز که نگاه می کند، اطلاعاتی درباره اش می یابد.

برای دیدن عکسهای بیشتری از این پایان نامه اینجا را ببینید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *